(Από : Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια)
Ποια είναι η εικόνα που σας έρχεται στο νου όταν ακούτε τη λέξη 'Χριστουγεννιάτικες διακοπές'; Ένα στολισμένο έλατο με καλοτυλιγμένα δώρα, κάλαντα, πιατέλες με γλυκά, οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις; Ή μήπως πάλι σκέφτεστε τις βελόνες που θα ρίξει το δέντρο και θα έχετε να μαζεύετε όλο το χρόνο από τα πιο απίθανα σημεία του σαλονιού, τις ατέλειωτες ώρες στην κουζίνα για να ετοιμάσετε τα γλυκά ή τον αγώνα δρόμου για να τα αγοράσετε και την παντελή έλλειψη διάθεσης που σας διακρίνει για να βρεθείτε σε απαιτητικές κοινωνικές συγκεντρώσεις με συγγενείς και φίλους;
Αν η δεύτερη εικόνα είναι αυτή που σας έρχεται στο μυαλό, ίσως να έχετε στοιχεία κατάθλιψης. Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, η εμπειρία ειδικά των χριστουγεννιάτικων διακοπών είναι αυξημένο στρες για παιδιά και μεγάλους. Και πολύ συχνά το έντονο αυτό στρες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που είναι χρόνιο, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
Για πολλούς ανθρώπους η χριστουγεννιάτικη περίοδος είναι μια περίοδος αυτοκριτικής, αξιολόγησης του εαυτού και του τι έχει κάνει κανείς, σκέψεις για περασμένα λάθη και χαμένες ευκαιρίες και άγχος για ένα αβέβαιο μέλλον.
Αν η δεύτερη εικόνα είναι αυτή που σας έρχεται στο μυαλό, ίσως να έχετε στοιχεία κατάθλιψης. Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, η εμπειρία ειδικά των χριστουγεννιάτικων διακοπών είναι αυξημένο στρες για παιδιά και μεγάλους. Και πολύ συχνά το έντονο αυτό στρες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που είναι χρόνιο, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
Για πολλούς ανθρώπους η χριστουγεννιάτικη περίοδος είναι μια περίοδος αυτοκριτικής, αξιολόγησης του εαυτού και του τι έχει κάνει κανείς, σκέψεις για περασμένα λάθη και χαμένες ευκαιρίες και άγχος για ένα αβέβαιο μέλλον.
Τι προξενεί τη μελαγχολία των διακοπών;
Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο το οποίο επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της προσωπικότητας του κάθε ατόμου. Ανάμεσα στους παράγοντες που το προκαλούν συγκαταλέγονται το στρες, η κούραση, οι υπέρμετρες ή μη ρεαλιστικές φιλοδοξίες και προσδοκίες, η υπερ-εμπορευματοποίηση των γιορτών, οι οικονομικές δυσκολίες και η δυσκολία του να βρεθεί κανείς με συγγενείς και φίλους, για διάφορους λόγους, που μπορεί να περιλαμβάνουν θάνατο ή αρρώστια των προσφιλών ατόμων, απόσταση, ή ρήξη στις σχέσεις.
Οι απαιτήσεις που σχετίζονται με ψώνια, τα πάρτυ και οι φιλικές και οικογενειακές συγκεντρώσεις, όλα αυτά συνεισφέρουν στα συναισθήματα έντασης κι εκενυρισμού.
Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο το οποίο επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της προσωπικότητας του κάθε ατόμου. Ανάμεσα στους παράγοντες που το προκαλούν συγκαταλέγονται το στρες, η κούραση, οι υπέρμετρες ή μη ρεαλιστικές φιλοδοξίες και προσδοκίες, η υπερ-εμπορευματοποίηση των γιορτών, οι οικονομικές δυσκολίες και η δυσκολία του να βρεθεί κανείς με συγγενείς και φίλους, για διάφορους λόγους, που μπορεί να περιλαμβάνουν θάνατο ή αρρώστια των προσφιλών ατόμων, απόσταση, ή ρήξη στις σχέσεις.
Οι απαιτήσεις που σχετίζονται με ψώνια, τα πάρτυ και οι φιλικές και οικογενειακές συγκεντρώσεις, όλα αυτά συνεισφέρουν στα συναισθήματα έντασης κι εκενυρισμού.
Ένας άλλος παράγοντας που συνεισφέρει στην εμφάνιση της κατάθλιψης κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών είναι και το σύνδρομο της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής.
Επιστημονικά δεδομένα έχουν δείξει ότι κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, όταν η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη και συνεπώς η ηλιοφάνεια λιγότερη, μια μερίδα ανθρώπων τείνει να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη αυτή που προξενείται από ένα φυσικό φαινόμενο μπορεί να ενταθεί με το επιπρόσθετο στρες που φέρνουν μαζί τους οι χριστουγεννιάτικες διακοπές και οι ανάλογες απαιτήσεις τους.
Αλλά και αν ακόμα κάποιος δεν αναπτύξει ολόκληρη τη συμπτωματολογία της κατάθλιψης, είναι πιθανό να εμφανίσει κάποιες άλλες αντιδράσεις στο στρες, όπως πονοκεφάλους, κατάχρηση τσιγάρων, αλκοόλ και φαγητού, και δυσκολίες στον ύπνο. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που εμφανίζει την μεθεόρτια κατάθλιψη, όπου, στην κυριολεξία, κατόπιν εορτής κάποια άτομα εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης αφού τελειώσουν οι γιορτές.
Επιστημονικά δεδομένα έχουν δείξει ότι κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, όταν η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη και συνεπώς η ηλιοφάνεια λιγότερη, μια μερίδα ανθρώπων τείνει να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη αυτή που προξενείται από ένα φυσικό φαινόμενο μπορεί να ενταθεί με το επιπρόσθετο στρες που φέρνουν μαζί τους οι χριστουγεννιάτικες διακοπές και οι ανάλογες απαιτήσεις τους.
Αλλά και αν ακόμα κάποιος δεν αναπτύξει ολόκληρη τη συμπτωματολογία της κατάθλιψης, είναι πιθανό να εμφανίσει κάποιες άλλες αντιδράσεις στο στρες, όπως πονοκεφάλους, κατάχρηση τσιγάρων, αλκοόλ και φαγητού, και δυσκολίες στον ύπνο. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που εμφανίζει την μεθεόρτια κατάθλιψη, όπου, στην κυριολεξία, κατόπιν εορτής κάποια άτομα εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης αφού τελειώσουν οι γιορτές.
Κατάθλιψη και τρίτη ηλικία
Ειδικά για τα άτομα της τρίτης ηλικίας η περίοδος των γιορτών μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, γιατί τότε οι απώλειες αγαπημένων προσώπων κάνουν την παρουσία τους εντονότερη και παίρνουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία.
Αυτή την εποχή ιδιαίτερα οι άνθρωποι θυμούνται εντονότερα 'τον παλιό καλό καιρό' και αγαπημένα τους πρόσωπα που δεν είναι πια μαζί τους για να γιορτάσουν. Προσφιλή τους πρόσωπα δε βρίσκονται πια στη ζωή και τα ενήλικα πια παιδιά τους μπορεί να βρίσκονται μακριά ή να είναι απασχολημένα με τις δικές τους υποχρεώσεις.
Στα άτομα τρίτης ηλικίας τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να είναι σχεδόν αόρατα. Η απώλεια όρεξης κι ενδιαφέροντος καθώς και η αυξανόμενη απομόνωση μπορεί να είναι τα μοναδικά σημάδια, τα οποία μπορεί να μην είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από συγγενείς και φίλους.
Ειδικά για τα άτομα της τρίτης ηλικίας η περίοδος των γιορτών μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, γιατί τότε οι απώλειες αγαπημένων προσώπων κάνουν την παρουσία τους εντονότερη και παίρνουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία.
Αυτή την εποχή ιδιαίτερα οι άνθρωποι θυμούνται εντονότερα 'τον παλιό καλό καιρό' και αγαπημένα τους πρόσωπα που δεν είναι πια μαζί τους για να γιορτάσουν. Προσφιλή τους πρόσωπα δε βρίσκονται πια στη ζωή και τα ενήλικα πια παιδιά τους μπορεί να βρίσκονται μακριά ή να είναι απασχολημένα με τις δικές τους υποχρεώσεις.
Στα άτομα τρίτης ηλικίας τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να είναι σχεδόν αόρατα. Η απώλεια όρεξης κι ενδιαφέροντος καθώς και η αυξανόμενη απομόνωση μπορεί να είναι τα μοναδικά σημάδια, τα οποία μπορεί να μην είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από συγγενείς και φίλους.
Υπάρχει λύση;
Ναι, υπάρχει λύση στο πρόβλημα της κατάθλιψης και του στρες των διακοπών:
Καθένας θα πρέπει να έχει λογικές προσδοκίες από τις γιορτές
Να θέτει ρεαλιστικούς στόχους
Να βρει το σωστό για τον εαυτό του ρυθμό
Να οργανωθεί κατάλληλα
Να κάνει λίστες με τις σημαντικές δραστηριότητες πρώτα (και όχι τις ευκολότερες στην αρχή) και να προχωρήσει διαγράφοντας ό,τι έχει επιτελέσει
Να είναι ρεαλιστής σχετικά με το τι μπορεί και το τι δε μπορεί να κάνει
Να μη δώσει όλο το βάρος και την προσοχή του σε μία μόνο μέρα από τις γιορτές, αγνοώντας ή ξεχνώντας έτσι τη σημασία κάποιων άλλων
Να θυμάται ότι πρόκειται για μια σειρά γιορτών και μια χρονική περίοδο η οποία, γενικά, διέπεται από εορταστικό πνεύμα
Να βρει την ισορροπία ανάμεσα στις διάφορες δραστηριότητες και υποχρεώσεις ώστε να μειώσει το στρες και να αυξήσει την ευχαρίστηση
Να θυμάται ότι οι χριστουγεννιάτικες γιορτές δεν καταργούν τα αισθήματα κατήφειας και μοναξιάς και ούτε είναι κανείς υποχρεωμένος να τα διαγράψει μονοκοντυλιά
Μπορεί κανείς να εξακολουθεί να έχει τέτοιου είδους συναισθήματα αλλά είτε να επιλέξει να μην τα εκφράσει, είτε να επιλέξει να τα βάλει στο παρασκήνιο για το χρονικό διάστημα των γιορτών, ώστε να μπορέσει να βιώσει και κάτι διαφορετικό παράλληλα
Ο άνθρωπος θα πρέπει ν' αφήσει πίσω του πεποιθήσεις του στυλ 'κάθε πέρσι και καλύτερα, κάθε φέτος και χειρότερα' και να ατενίσει το μέλλον με συγκρατημένη αισιοδοξία
Η κάθε εποχή και η κάθε χρονιά έχει όχι μόνο τα αδύνατα σημεία της, αλλά και θετικά στοιχεία, τα οποία θα πρέπει κανείς να εκτιμήσει, χωρίς να εμμένει άκριτα στις παλιές καλές μέρες, αγνοώντας το παρόν
Ο εθελοντισμός ή η προσφορά κάποιων υπηρεσιών σε εθελοντική βάση προς συνανθρώπους που το έχουν ανάγκη είναι ένας σημαντικός τρόπος για να νιώσει κανείς καλά με τον εαυτό του και να έχει την αίσθηση ότι συνεισφέρει και αυτός κάτι
Θα πρέπει κανείς να θυμάται ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοοόλ μακροπρόθεσμα δεν ωφελεί καθόλου, αντίθετα, μετά την πολύ πρόσκαιρη επίδραση που έχει στο να ξεχάσει το άτομο τα προβλήματά του, εντείνει τα συναισθήματα κατάθλιψης, αυτοκριτικής, απόρριψης του εαυτού λόγω της συγκεκριμένης συμπεριφοράς και συντελεί σε πιο άσχημη ψυχολογική διάθεση.
Καθένας θα πρέπει να έχει λογικές προσδοκίες από τις γιορτές
Να θέτει ρεαλιστικούς στόχους
Να βρει το σωστό για τον εαυτό του ρυθμό
Να οργανωθεί κατάλληλα
Να κάνει λίστες με τις σημαντικές δραστηριότητες πρώτα (και όχι τις ευκολότερες στην αρχή) και να προχωρήσει διαγράφοντας ό,τι έχει επιτελέσει
Να είναι ρεαλιστής σχετικά με το τι μπορεί και το τι δε μπορεί να κάνει
Να μη δώσει όλο το βάρος και την προσοχή του σε μία μόνο μέρα από τις γιορτές, αγνοώντας ή ξεχνώντας έτσι τη σημασία κάποιων άλλων
Να θυμάται ότι πρόκειται για μια σειρά γιορτών και μια χρονική περίοδο η οποία, γενικά, διέπεται από εορταστικό πνεύμα
Να βρει την ισορροπία ανάμεσα στις διάφορες δραστηριότητες και υποχρεώσεις ώστε να μειώσει το στρες και να αυξήσει την ευχαρίστηση
Να θυμάται ότι οι χριστουγεννιάτικες γιορτές δεν καταργούν τα αισθήματα κατήφειας και μοναξιάς και ούτε είναι κανείς υποχρεωμένος να τα διαγράψει μονοκοντυλιά
Μπορεί κανείς να εξακολουθεί να έχει τέτοιου είδους συναισθήματα αλλά είτε να επιλέξει να μην τα εκφράσει, είτε να επιλέξει να τα βάλει στο παρασκήνιο για το χρονικό διάστημα των γιορτών, ώστε να μπορέσει να βιώσει και κάτι διαφορετικό παράλληλα
Ο άνθρωπος θα πρέπει ν' αφήσει πίσω του πεποιθήσεις του στυλ 'κάθε πέρσι και καλύτερα, κάθε φέτος και χειρότερα' και να ατενίσει το μέλλον με συγκρατημένη αισιοδοξία
Η κάθε εποχή και η κάθε χρονιά έχει όχι μόνο τα αδύνατα σημεία της, αλλά και θετικά στοιχεία, τα οποία θα πρέπει κανείς να εκτιμήσει, χωρίς να εμμένει άκριτα στις παλιές καλές μέρες, αγνοώντας το παρόν
Ο εθελοντισμός ή η προσφορά κάποιων υπηρεσιών σε εθελοντική βάση προς συνανθρώπους που το έχουν ανάγκη είναι ένας σημαντικός τρόπος για να νιώσει κανείς καλά με τον εαυτό του και να έχει την αίσθηση ότι συνεισφέρει και αυτός κάτι
Θα πρέπει κανείς να θυμάται ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοοόλ μακροπρόθεσμα δεν ωφελεί καθόλου, αντίθετα, μετά την πολύ πρόσκαιρη επίδραση που έχει στο να ξεχάσει το άτομο τα προβλήματά του, εντείνει τα συναισθήματα κατάθλιψης, αυτοκριτικής, απόρριψης του εαυτού λόγω της συγκεκριμένης συμπεριφοράς και συντελεί σε πιο άσχημη ψυχολογική διάθεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου