Ο Κισσός και η Βελανιδιά - Απόσπασμα απο το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάϊ ''Βασίσου πάνω μου''

Στον κήπο ενός παλιού, εγκαταλελειμμένου σπιτιού, φύτρωσαν την ίδια μέρα ένας κισσός και μια βελανιδιά.

Ο πρώτος κατάλαβε αμέσως πως ο δρόμος του ήταν ο ουρανός και προορισμός του ο ήλιος, χάρη στον οποίο γεννήθηκε. Έπρεπε να αφιερώσει όλο του το είναι για να στραφεί προς το φως. Και, πιστός στην απόφασή του, σύρθηκε με λίγη αηδία μέχρι τον τοίχο, τον μοναδικό τοίχο του παλιού σπιτιού που στεκόταν όρθιος, κι άρχισε να σκαρφαλώνει πάνω του.

Ο δεύτερος βλαστός, της βελανιδιάς, αισθάνθηκε πως χρώσταγε την ύπαρξή του στη γη, το νερό και τα ορυκτά που τον είχαν θρέψει στις πιο σκοτεινές του μέρες. Ήξερε πως χρειαζόταν τον ήλιο, αλλά, για να μπορέσει να στρέψει τα κλαδιά του προς αυτόν, έπρεπε πρώτα να φτιάξει ένα σταθερό κορμό, που πάνω του θα αναπτύσσονταν τα κλαδιά. Η διαίσθησή του, του έλεγε πως πρώτα χρειαζόταν σταθερές ρίζες.

Για κάποιον καιρό, οι δύο νεοφερμένοι κάτοικοι του κήπου αφιερώθηκαν ο καθένας με τον τρόπο του στην ανάπτυξή τους.

Μια μέρα, ο κισσός ανακάλυψε από ψηλά την κουρασμένη βελανιδιά, που μόλις ξεχώριζε ανάμεσα στα χόρτα.

“Γειά σου νάνε” είπε κοροϊδέυοντας, “είναι κρίμα που δεν μπορείς να απολαύσεις το τοπίο που φαίνεται από ΄δω…”

“Ναι…” είπε η βελανιδιά. “Αλλά πρέπει να φροντίσω τις ρίζες μου, για να αποκτήσω γερό κορμό πάνω στον οποίο θα μεγαλώσω”.

Πέρασαν οι μήνες και μετά τα χρόνια. Ο κισσός, δυνατός πια, κάλυπτε σχεδόν ολόκληρο τον τοίχο και συνέχιζε να κοροϊδεύει που και που το μικρό μέγεθος της χοντρής βελανιδιάς – σκέτο ξύλο και τραχιές ρίζες.

Μια νύχτα συνέβη αυτό που κανείς δεν φανταζόταν. Μια φοβερή και άγρια καταιγίδα ξέσπασε πάνω από το παλιό σπίτι.

Ο κισσός αρπάχτηκε με τις μικρές του ρίζες από τον τοίχο, για να μην ξεριζωθεί από τον άνεμο και το χαλάζι. Η βελανιδιά κρατήθηκε γερά από τις ρίζες της, βαθιά χωμένες στη γη, και προστάτεψε τα φύλλα της με τον κορμό της.

Όλα έγιναν σε μια στιγμή: ένας κεραυνός άστραψε στο σκοτάδι και, σαν σκληρή φωτογραφία, φώτισε το δευτερόλεπτο που ο τελευταίος όρθιος τοίχος του σπιτιού γκρεμιζόταν με θόρυβο, και μαζί του έπεφταν στη γη και τα πιο ψηλά βλαστάρια του κισσού…..

*************************************************************************************************************************************

Σε μια σχέση και οι δύο είναι βελανιδιές. Και βέβαια, μπορούν να μεγαλώνουν στον ίδιο κήπο, αλλά, όπως λέει και ο Χαλίλ Γκιμπράν, “κανένας στη σκιά του άλλου”. Όπως μας μαθαίνει και το παραμύθι που μόλις είπαμε,

κανένα από τα δύο αυτά δέντρα δεν μπορεί να μεγαλώσει μπλεγμένο με το άλλο,

κανένα δεν πρέπει να σέρνεται στον τοίχο για να ψηλώσει κι άλλο,

κανένα δεν μπορεί να σταθεί εξαρτημένο από κάποια εξωτερική δύναμη,

κανένα που να στηρίζεται σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τα ίδια του τα πόδια.

Η αγάπη είναι να μεγαλώνουν και οι δύο σύντροφοι μαζί, ο ένας δίπλα στον άλλον. Μετριέται με την ανανεωμένη επιθυμία για ανάπτυξη που μου δίνει η παρουσία σου, με τη χαρά να μοιραζόμαστε το φως και με την απολαυστική συνάντηση των ριζών και των κλαδιών μας.

Αλλά ο έρωτας ποτέ δεν μετριέται με την απόφαση να ρισκάρω να σε παρασύρω στην πτώση μου.

Το να αγαπάς χωρίς να εξαρτάσαι είναι , αναμφίβολα, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της καθημερινής μάχης για μια ευτυχισμένη ζωή. Και το να μην εξαρτάσαι δεν κοστίζει λίγο – σε καμία περίπτωση. Ένας άνθρωπος αυτοεξαρτημένος, πάντα θα κατηγορείται από εκείνους που αφήνονται σε άνετες και προβλέψιμες εξαρτήσεις, ως υπερόπτης, ανόητος, σκληρός ή επιθετικός – για να μην πω αντικοινωνικός, μισάνθρωπος ή εγωιστής.

Εκείνοι που έχουν μάθει να μην εξαρτώνται, δεν επιτρέπουν ούτε και στους άλλους να εξαρτηθούν απ’ αυτούς. Ξέρουν πως και στις δύο άκρες τις αλυσίδας, και ο σκλάβος και ο αφέντης είναι θύματα σκλαβιάς, και την απορρίπτουν. Αρνούνται να γίνουν κρεμάστρες για ξένα καπέλα και δεν θέλουν να βασιστούν σε άλλους για να καταφέρουν οτιδήποτε.

Μπορείς να κολλήσεις ένα κομμάτι σελοτέιπ στο χέρι σου.

Αν το κάνεις με προσοχή, η ένωση μένει σταθερή και διατηρείται.

Μπορείς να το ξεκολλήσεις και να το κολλήσεις ξανά, αλλά η αποτελεσματικότητα δε θα ‘ναι η ίδια με την πρώτη φορά.

Μπορείς να το επαναλάβεις πολλές φορές, αλλά κάθε φορά η κόλλα θα κρατάει λιγότερο.

Ο λόγος είναι προφανής…Κάθε φορά, κομματάκια από το δέρμα σου, μικρά και αόρατα, ξεριζώνονται από το τράβηγμα.

Είναι αυτά τα μικροσκοπικά θραύσματα που εμποδίζουν την ένωση να ξαναγίνει σταθερή και διαρκής.

Είναι το σύνολο όλων αυτών των θραυσμάτων που τελικά, μια μέρα, κάνουν την ταινία να μην κολλάει πια………..

OMAΔΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ


Ομαδική ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που βασίζεται στις διεργασίες και τα αποτελέσματα που επισυμβαίνουν όταν η ίδια μικρή ομάδα ανθρώπων συναντάται τακτικά σε καθορισμένο τόπο και χρόνο για μακρό χρονικό διάστημα με ένα εκπαιδευμένο θεραπευτή και με τον σκοπό να αποκτηθεί βελτίωση σε νευρωτικά συμπτώματα και αλλαγή προσωπικότητας σε ορισμένους τομείς.Βασικές συνιστώσες στην ομαδική προσέγγιση είναι το σταθερό πλαίσιο λειτουργίας, όπως αυτό ορίζεται στις ψυχαναλυτικές τουλάχιστον θεραπείες, που αφορά στον τόπο, τον χρόνο, το περιβάλλον και τη στάση του-των θεραπευτή-τών, η διάρκεια της θεραπείας, η οποία ποικίλλει ανάλογα με τον πληθυσμό της ομάδας, χωρίς ωστόσο να μπορεί να είναι μικρότερη των 3 ετών, η συγκρότηση της ομάδας σε ανοιχτού ή κλειστού τύπου και η εφαρμογή της αναλυτικής μεθόδου που αφορά στην εγκατάσταση, επεξεργασία κι ερμηνεία της μεταβίβασης με το χαρακτηριστικό βέβαια συνακόλουθο ότι στην ομαδική κατάσταση η μεταβίβαση δεν αφορά μόνο το θεραπευτή αλλά και τα μέλη της ομαδας.


Αποδεχόμενοι το γεγονός ότι γεννιόμαστε και αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας μέσα στο φυσικό πλαίσιο της οικογενειακής μονάδας, στρεφόμαστε στη συγκρότηση μιας ομαδικής κατάστασης, η οποία παραπέμπει πάντα σε αυτή την αρχική κατάσταση, για να μπορέσουμε να επεξεργαστούμε τις ενδοβλημένες σχέσεις και τα patterns της συμπεριφοράς και των αμυντικών μηχανισμών, προκειμένου να βελτιώσουμε τις διαταραχές στις διαπροσωπικές σχέσεις και την αντίληψη και διαχείριση του εαυτού μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Το άτομο ερχόμενο σε μια σημασιοδοτημένη επαφή με τα μέλη της ομάδας χρειάζεται να «μοιραστεί» τη θεραπευτική παρουσία και να συζητήσει βαθμηδόν τα συναισθήματα που αναπτύσσονται στη διαμόρφωση της σχέσης, εφόσον θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα στερητικά κι ως εκ τούτου ματαιωτικά συναισθήματα που αναδύονται. Η παλινδρομήσεις που σημειώνονται στο ομαδικό εγχείρημα ακολουθούν τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, αλλά η εννοιοδότηση αφορά ερμηνείες που αναφέρονται στην ομαδική πλαισίωση, ώστε το υλικό να δουλεύεται μέσα από τους κανόνες και την αναγωγή του μερικού στο όλο. Αυτού του τύπου η προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αντιληφθεί τον εαυτό του μέσα από τη δυναμική της ομάδας και να εστιάσει τόσο στην ενδοατομική συγκρότηση όσο και στην κοινωνική αποδοχή της προσωπικότητάς του. Ένας από τους βασικότερους θεωρητικούς της ομαδικής ψυχοθεραπείας, ο S. H. Foulkes, ονομάζει την ομάδα «εργαστήρι» για τη ζωή.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να εστιάσουμε στους θεραπευτικούς παράγοντες στην ομαδική ψυχοθεραπεία, όπως αυτοί αναπτύσσονται από τον βασικό σύγχρονο αναλυτή ομάδων Ι.Yalom: ενστάλαξη ελπίδας, γιατί η ομάδα θα βοηθήσει τον ασθενή να αλλάξει τη ζωή του απαλλασσόμενος ή βελτιώνοντας τα συμπτώματά του, να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή του και να χαρεί τη ζωή του περισσότερο, μέσα από την ανάλυση στο εδώ-και-τώρα, καθολικότητα, γιατί κάθε ασθενής μπαίνει στην ομάδα πιστεύοντας ότι μόνο αυτός έχει παθολογία, περίεργες σκέψεις κι επιθυμίες και φυσικά διαψεύδεται από τους άλλους ασθενείς, χορήγηση πληροφοριών, εφόσον στη διάρκεια της θεραπείας θα δοθούν πληροφορίες για τα ζητήματα της ψυχικής υγείας καθώς και συγκεκριμένες οδηγίες πάνω σε καθημερινά προβλήματα, αλτρουϊσμός, γιατί το μοίρασμα και μόνο του χρόνου και η προσπάθεια κατανόησης των συμπτωμάτων από τα μέλη βοηθούν στο να προσφέρει κάποιος κάτι από τον εαυτό του προκειμένου και να ωφεληθεί, ακόμη κι αν οι οικογενειακές εμπειρίες έχουν υπάρξει ιδιαίτερα στερητικές και προβληματικές και γι’ αυτό διορθωτική επαναβίωση της αρχικής οικογενειακής ομάδας, που συνιστά ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της ομαδικής θεραπείας, κοινωνικοποίηση, καθότι η διαδικασία της ομάδας βοηθά στο να αντλήσει κάποιος πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται κι αντιδρά κι άρα να τον μεταφέρει αυτόν τον πλούτο και στη ζωή του εκτός του θεραπευτικού group, μιμητική συμπεριφορά, όπως κι όταν είμαστε παιδιά και μαθαίνουμε μέσα από τη διαδικασία της μίμησης και της ταύτισης, κάθαρση, διότι η επεξεργασία στο συνειδητό μέσω της λεκτικοποίησης των ασυνείδητων αισθημάτων προσφέρει ανακούφιση, υπαρξιακοί παράγοντες, γιατί η ομάδα συζητάει με όρους αναλυτικής ενδοσκόπησης βασικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως ο θάνατος, η μοναξιά, η ματαιότητα της ζωής, θέματα δηλαδή που μας απασχολούν έντονα σε όλη τη διάρκεια της ζωής και συνήθως προσπαθούμε να αποσιωπήσουμε γιατί προκαλούν άγχος και κατάθλιψη, συνεκτικότητα της ομάδας, που αφορά την αίσθηση του ανήκειν σε ένα σύνολο, το οποίο γνωρίζει και τα καλά και τα κακά στοιχεία της προσωπικότητας. Είναι και αυτός ένας από τους πιο δυνατούς παράγοντες στη θεραπεία που μαζί με τον τελευταίο παράγοντα της διαπροσωπικής μάθησης συνιστούν τους ακρογωνιαίους λίθους της ομαδικής εργασίας.
Σε αυτά τα πλαίσια αρθρώνεται η πρόταση της θεραπευτικής εκδοχής μέσα από την ομαδική προσπέλαση των ατομικών ζητημάτων.

Έναρξη Ομάδας Διαχείρισης Άγχους : Αντιμετωπίζοντας την ''Κρίση''

Συναντήσεις : Μία Φορά / εβδομάδα ( Ημέρα Σάββατο και ώρα 19.०० - 20.3० )
Κόστος : 60 ευρώ ανά μήνα

Τόπος : Πολυχώρος - Κέντρο Αθήνας

info : https://www.facebook.com/events/168377069935152/

Δηλώσεις συμμετοχής : houtohristos@gmail.com & 6970040938

Η έναρξη της Ομάδας ορίζεται για τον Φεβρουάριο του '12

«ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ»

IRVIN YALOM, ΕΚΔ. ΑΓΡΑ

''Σπανίως ακούω τους συναδέλφους μου θεραπευτές να παραπονιούνται πως η ζωή τους δεν έχει νόημα.

Η ζωή του θεραπευτή είναι μια ζωή προσφοράς, στην οποία καθημερινά υπερβαίνουμε τις προσωπικές μας επιθυμίες και στρέφουμε το βλέμμα προς τις ανάγκες και την ωρίμανση του άλλου. Μας προκαλεί απόλαυση όχι μόνο η ωρίμανση του ασθενούς μας αλλά και το φαινόμενο των ομόκεντρων κύκλων – η σωτήρια επίδραση που έχουν οι ασθενείς μας πάνω στους ανθρώπους με τους οποίους σχετίζονται στη ζωή τους.

Αυτό είναι ένα εξαιρετικό προνόμιο. Και μια εξαιρετική ικανοποίηση.

Μιλώντας προηγουμένως για τους κινδύνους του επαγγέλματος περιέγραψα την επίμονη, ατέρμονη αυτοπαρατήρηση και την εσωτερική δουλειά που απαιτεί το επάγγελμά μας. Αυτή η ίδια απαίτηση όμως είναι περισσότερο προνόμιο παρά βάρος, γιατί αποτελεί εγγενή προστασία ενάντια στη στασιμότητα. Ο ενεργός θεραπευτής εξελίσσεται συνεχώς, μεγαλώνει αενάως από άποψη αυτογνωσίας και συνειδητοποίησης. Πώς μπορεί να καθοδηγεί κάποιος τους άλλους ανθρώπους σε μια εξέταση των βαθιών δομών του νου και της ύπαρξης χωρίς να εξετάζει ταυτόχρονα τον εαυτό του; Ούτε είναι δυνατόν να ζητάς από ένα ασθενή να εστιάσει την προσοχή του στον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με άλλους χωρίς να εξετάσεις τους δικούς σου αντίστοιχους τρόπους.

Η δουλειά μας μάς δίνει όχι μόνο την ευκαιρία να υπερβούμε τον εαυτό μας, να εξελιχθούμε και να ωριμάσουμε, όχι μόνο το προνόμιο μιας καθαρής ματιάς που μας οδηγεί προς την αληθινή και τραγική επίγνωση της ανθρώπινης μοίρας, αλλά μας προσφέρει ακόμα περισσότερα.

Παρακολουθούμε τους ασθενείς μας να εγκαταλείπουν παλιά αυτοκαταστροφικά μοτίβα συμπεριφοράς, ν ’αποστασιοποιούνται από πράγματα για τα οποία παραπονιόνταν ανέκαθεν, ν’ αναπτύσσουν ζήλο για τη ζωή, να μαθαίνουν να μας αγαπούν, και μέσα απ’ αυτό, να στρέφονται με αγάπη σε άλλους.

Είναι χαρά να βλέπεις άλλους ανθρώπους να απελευθερώνουν τις πηγές της σοφίας που έχουν μέσα τους. Μερικές φορές νοιώθω σαν κάποιος που ξεναγεί τους ασθενείς του στο ίδιο τους το σπίτι, από δωμάτιο σε δωμάτιο. Τι καταπληκτικό δώρο να τους βλέπεις ν’ ανοίγουν τις πόρτες δωματίων όπου δεν είχαν ξαναμπεί ποτέ, ν’ ανακαλύπτουν νέες πτέρυγες του σπιτιού τους όπου βρίσκονται δικά τους εξόριστα κομμάτια – σοφά, όμορφα και δημιουργικά συστατικά της ταυτότητας τους.''

''ΠΡΟΒΑΛΛοντας...'' - Η Ταινία του Μήνα:

''The Fountain- Η Πηγή της Ζωής''
Σκηνοθ.: Darren Aronofsky, 2006

Η οδύσσεια ενός άνδρα να σώσει τη γυναίκα που αγαπά απλώνεται σε χρονική περίοδο χιλίων χρόνων. Στην Ισπανία του 16ου αιώνα, ο κατακτητής Τόμας ξεκινά την αναζήτησή του για την πηγή της νιότης, το θρυλικό ελιξίριο που φέρνει αιώνια ζωή. Στην βόρεια Αμερική του σήμερα, ο επιστήμονας Τόμι Κρεό προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει τη θεραπεία κατά του καρκίνου που σταδιακά σκοτώνει τη γυναίκα του, Ίζαμπελ. Στο σύμπαν του 26ου αιώνα, ένας αστροναύτης προσπαθεί να κατανοήσει το μυστήριο της ζωής. Καθώς οι τρεις ήρωες πασχίζουν να υπερβούν το εύθραυστο της ανθρώπινης ύπαρξης, οι ιστορίες τους γίνονται μία αλήθεια για τη ζωή, τον έρωτα και το θάνατο.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Στο βιωματικό αυτό σεμινάριο, θα προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε την προβολή της ταινίας ''The Fountain'', ως ενα πολύτιμο εργαλείο και μέσο πρόσβασης σε ασυνείσητα βιώματα και κομμάτια του Εαυτού που διαπνέονται από έννοιες όπως: Απώλεια και Πένθος, Ελπίδα και Παραίτηση, Αρχή και Τέλος, Ζωή και Θάνατος...Η επαφή με τον βαθύτερο Εαυτό μας - αλλά και τους σημαντικούς Άλλους- θα αποτελέσει τον βασικό άξονα του σεμιναρίου και το μέσο που θα μας βοηθήσει να δώσουμε νόημα σε απωθημένες εμπειρίες.


Συντονιστές: Βαλάντης Χουτοχρήστος- Ψυχολόγος
Όλγα Ταξιάρχη- Ψυχολόγος


Πρόγραμμα (17.00-21.00):
Προβολή της ταινίας-Διάλειμμα-Ομαδική Αναλυτική διαδικασία


Ιnfo Ομάδας ''Προβάλλοντας'':

www.facebook.com/home.php?sk=group_168986226475192


Τόπος :Ψυχoθεραπευτικός Χώρος & Ιατρείο ‘Ψυχοδός’- Αχιλλέα Παράσχου 85, Γκύζη 114 74

Χρόνος: Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012- 17.00 εως 21.00

Δηλώσεις συμμετοχής στο 210 6421184 (απογευματινές ώρες-Ιατρείο ‘Ψυχοδός’) και στα mail μας (houtohristos@gmail.com & taxiarchiolga@gmail.com)

Ο αριθμός των συμμετεχόντων δεν υπερβαίνει τους 10

Σε φοιτητές επαγγελμάτων ψυχικής υγείας ή επαγγελματίες, που θα γίνουν σταθερά μέλη της Ομάδας, παραχωρείται βεβαίωση συμμετοχής απο το ιατρείο Ψυχοδός.

Το Κίνητρο


Θέλει κίνητρα η Αλλαγή.

Υπάρχει, όμως, ο Φόβος.
Πάντα θα υπάρχει.
Φόβος για το Καινούριο.
Φόβος για την Αλήθεια.
Φόβος για την επαφή με τον Εαυτό.

Πώς να μην υπάρχει άλλωστε…
Δεν είναι εύκολο να γκρεμίσεις τα κάστρα που έχτισες…
‘Η καλύτερα που έχτισαν κάποιοι Άλλοι (προς αποφυγή της επαναλαμβανόμενης σύγκρουσης, δεν αναφέρομαι μόνο στους -τόσο αγαπητούς στους ψυχαναλυτές -γονείς) για εσένα- από αγάπη, ‘αδιαμφισβήτητο’ αυτό…
Γιατι, τότε, θα έρθει η Ενοχή.
Και κει ο φόβος για την Τιμωρία.
Τι παγίδα…
Και έτσι αυτοτιμωρείσαι.
Και η αφετηρία της παραζάλης εντοπίζεται…
Πριν καν προλάβεις να αντικρίσεις τους- ίσως φανταστικούς- αλλά ισχυρά φορτισμένους και φοβερούς Τιμωρούς σου.

‘Ναι, πρέπει να τιμωρηθείς…’ αλλά γιατί;
Και ξεκινάς να αναρωτιέσαι, και να αναλύεις, και να ψυχαναλύεις…

Σωτηρία; To ισχυρό Κίνητρο για Αλλαγή.

Δε θέλω να πω άλλα…Ο καθείς κατέχει τη Γνώση…



Βαλάντης Χουτοχρήστος- Ψυχολόγος

Η Θεραπευτική Αξία των Παραμυθιών

της Έλενας Κιουρτσή

Μια φορά κι έναν καιρό…τα παραμύθια κάθισαν στο ντιβάνι της ψυχανάλυσης και ρωτήθηκαν ποιοι πειρασμοί κρύβονται στο δάσος με την Κοκκινοσκουφίτσα, γιατί η Σταχτοπούτα χάνοντας το γοβάκι της άλλαξε τη μοίρα της και πώς με ένα φιλί η Χιονάτη ξύπνησε από τον παγωμένο της λήθαργο.

Η αλληγορική μαγεία των παραμυθιών για κόσμους πέρα από εμάς -φτιαγμένους για όλους εμάς- με τα στοιχειωμένα δάση, τις κακόβουλες μητριές, τα μυστικά δωμάτια, τους πύρινους δράκους και τις γαλάζιες νεράιδες, ποτέ δεν έπαψε να ερεθίζει τη φαντασία και να εξιτάρει τον ενθουσιασμό μικρών και μεγάλων.

Μπορεί μεγαλώνοντας η ασημόσκονη των παιδικών μας χρόνων, άθελά μας, να...κατακάθισε, όμως η αιώνια μάχη του «καλού» με το «κακό» συνεχίζει να απασχολεί το μυαλό και να ταυτίζει με μυθικούς ρόλους τον κάθε ένα από εμάς.

Άλλωστε μέσα από ένα παραμύθι η χαμένη παιδικότητα ενός ενήλικα έχει την ευκαιρία -έστω και για λίγο- να επιστρέψει…

Σε αυτόν τον ξεχασμένο εαυτό μας απευθύνεται το απόσπασμα από την Αλίκη Μέσα Στον Καθρέφτη, του L. Carroll:

Παιδί με το αθώο, ασυννέφιαστο πρόσωπό σου και τα ανήσυχα ονειροπόλα μάτια, αν και πέρασαν χρόνια μακριά σου και της ζωής μας χώρισαν τα μονοπάτια, το γλυκό σου χαμόγελο πάντα θα χαιρετάει, το δώρο της αγάπης, το παραμύθι που ξεκινάει…

Μύθος και παραμύθι
Ο μύθος και το παραμύθι συγγενεύουν αρκετά, διευκρινίζει ο κ. Νικόλαος Γ. Πόρτολας, ψυχολόγος Msc, Υπ. Δρ. Κοινωνικής Ψυχολογίας.

Όμως, ο πρώτος διαφέρει από το δεύτερο λόγω της μικρότερης έκτασης και του σκοπού του που είναι καθαρά επεξηγηματικός και διδακτικός, ενώ του παραμυθιού είναι αρχικά ψυχαγωγικός. Σύμφωνα με τον Φρόιντ οι μύθοι δεν είναι παρά όνειρα που πηγάζουν από το ασυνείδητο, ενώ ο Γιούγκ υποστήριζε ότι αποκαλύπτουν τα αρχέτυπα του συλλογικού ασυνειδήτου.

Άλλοι επιστήμονες-στοχαστές, παρουσίασαν το μύθο ως μια προσπάθεια του ανθρώπου να ερμηνεύσει τη προέλευσή του, τη δημιουργία του κόσμου και το φυσικό του περιβάλλον ή να διακρίνει το ιερό και το βέβηλο αναφερόμενος σε πράξεις θεών και ημιθέων. Το σίγουρο είναι ότι, ο μύθος εμπεριέχει όλη τη βιωμένη εμπειρία της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με μια θεωρία, οι μύθοι με το πέρασμα του χρόνου μετατράπηκαν σε παροιμιόμυθους (αλληγορικές παροιμίες με βάση ένα μύθο). Σιγά-σιγά εξελίχτηκαν σε παραμύθια, που πέραν της διασκέδασης προσέφεραν και διδασκαλία, αφού μιλούσαν για τη ζωή και τις πράξεις ανθρώπων.

Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει πως μύθοι δύσκολα μπορούν να διαχωριστούν από τα παραμύθια, αφού και ετυμολογικά παραμύθι σημαίνει αυτό που βρίσκεται πλησίον του μύθου.

Η θεραπευτική τους αξία

Διερευνώντας κάτω από το σκληρό φως της λογικής τη συμβολική γλώσσα των παραμυθιών, η ζαχαρωμένη εικόνα τους υποχωρεί και μετατρέπεται σε αφορμή να γνωρίσουμε κώδικες που δρουν καταλυτικά στην ανθρώπινη ψυχή.

Το παραμύθι έχει θεραπευτική αξία, γιατί αναφέρεται στον εσωτερικό μας κόσμο και όχι στην καθημερινότητα της πραγματικότητας, εξηγεί ο κ. Πόρτολας.

Συνιστά ένα αποκαλυπτικό ψυχογράφημα στη γλώσσα των συμβόλων, που έχει σκοπό να καθησυχάσει, να δώσει ελπίδα για το μέλλον και να προσφέρει την υπόσχεση ενός αίσιου τέλους.

Στα παραμύθια, εκτόςαπό την αλληγορία, υπάρχει μια σειρά συμβολισμών που το υποσυνείδητο αντιλαμβάνεται, προκειμένου να μας οδηγήσει σε αυτοκάθαρση και λύτρωση. Στην παραδοσιακή ινδική ιατρική έδιναν στο ψυχικά αποπροσανατολισμένο άτομο ένα παραμύθι που μορφοποιούσε το πρόβλημά του, ώστε να καταλάβει από ποιο αδιέξοδο υποφέρει -φόβο, θυμό, αγωνία ή θλίψη- για να βρει τον τρόπο να το ξεπεράσει.

Ειδικοί, όπως ο φημισμένος παιδοψυχολόγος Δρ. Μπρούνο Μπέτελχαϊμ θεωρούν ότι τα παραμύθια βγάζουν τα παιδιά από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις, διότι αποτελούν συμβολικές αποδόσεις των εμπειριών της ζωής.

Κάτι που βρίσκει απόλυτα σύμφωνο τον κ. Πόρτολα. Τα παραμύθια υποδηλώνουν ότι μια ικανοποιητική και ευτυχισμένη ζωή είναι στις δυνατότητές μας και δεν εξαρτάται από τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουμε. Αν προσπαθήσουμε να μάθουμε από τις εμπειρίες μας και δεν δειλιάσουμε να γνωρίσουμε μέσα από αυτές τον αληθινό μας εαυτό, τότε καλοπροαίρετες «δυνάμεις» θα βρίσκονται δίπλα μας και θα πετύχουμε. Προειδοποιούν επίσης ότι, όσοι στενόμυαλοι και εγωιστές, δεν θα μάθουν ποτέ ποιοι πραγματικά είναι και θα αρκεστούν σε μια ανούσια ζωή χωρίς ουσιαστικές χαρές, όπως η αληθινή αγάπη. Άλλωστε κυρίαρχο στοιχείο στο παραμύθι είναι η ενεργητική και οπτιμιστική στάση απέναντι στα πράγματα.

Έτσι το μήνυμα που περνάει, είναι ότι, η διαδρομή μας είναι ένας αγώνας γεμάτος δυσκολίες, που δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει. Αλλά, αν δεν λιποψυχήσει και τις αντιμετωπίσει -όσο άδικες και αξεπέραστες αν φαντάζουν- τότε μπορεί να υπερβεί τα εμπόδια, να κυριαρχήσει και να αναδειχτεί νικητής της περιπέτειας που περικλείει ο όρος «ζωή».

Συμβολισμοί και πρότυπα

Οι δράσεις των ηρώων στα παραμύθια, αποτελούν τους τρόπους-πρότυπα αντιμετώπισης κάποιων καταστάσεων, επισημαίνει ο ειδικός.

Επίσης, υπάρχει και μια πληθώρα συμβολισμών που γίνονται αντιληπτοί από το υποσυνείδητο.

Για παράδειγμα στο γνωστό παραμύθι της «Κοκκινοσκουφίτσας:

• το κόκκινο χρώμα που υποδηλώνει την σεξουαλικότητα
• το λύκο που αντιπροσωπεύει τις ζωώδεις τάσεις μέσα μας
• τη γιαγιά που είναι η ενσάρκωση της ενοχής
• τον κυνηγό που αποτελεί πατρική φιγούρα
• την καταβρόχθιση -και μετέπειτα την ελευθέρωση της κοκκινοσκουφίτσας από την κοιλιά του κακού λύκου- που εκφράζει την διεργασία για την επίτευξη της ωριμότητας και της υπευθυνότητας.

Για το παιδί, αρχικά το παραμύθι δεν είναι παρά η μεταφορά σε έναν ξεχωριστό, άγνωστο, μαγευτικό κόσμο. Απολαμβάνει την ιστορία, αλλά ασυνείδητα εσωτερικεύει και διατηρεί πληροφορίες. Αργότερα, και όσο μεγαλώνει, θα προβεί σε συμπεράσματα, θα αναπτύξει κρίση απέναντι στην ιστορία του παραμυθιού, θα προβληματιστεί, θα έρθει αντιμέτωπο με τους φόβους, τις επιθυμίες και τις συγκρούσεις του. Στο τέλος, μετά πολλές και πολύπλοκες ψυχικές διεργασίες θα βρει την ισορροπία. Η πορεία αυτή, υπάρχει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, μέσα από τα οικουμενικά αρχέτυπα που παρέχουν τα παραμύθια.

Η επίδραση στα παιδιά

Το παραμύθι είναι η αφήγηση ενός θαύματος, που δεν ακολουθεί και δεν περιορίζεται από τους όρους της πραγματικής ζωής. Μιλάει για τους φόβους, τα άγχη, τα όνειρα, τις επιθυμίες και τις αγωνίες της πραγματικότητας μέσα από ένα συμβολικό και προστατευτικό -για το παιδί- λόγο. Μέσα από την αφήγηση της ιστορίας επιχειρείται να γίνει ο πολύπλοκος και χαοτικός πραγματικός κόσμος, κατανοητός και αποδεκτός.

Η δύναμη του παραμυθιού στηρίζεται στη διαδικασία της εσωτερικής εικονοποίησης, τονίζει ο κ. Πόρτολας. Υποβάλλει το παιδί σε ένα ονειρικό ταξίδι αναζήτησης, αυτογνωσίας και συνεπώς κάθαρσης. Λειτουργεί σαν λόγος μυητικός για τις μεγάλες αλλαγές που θα ζήσει στην πορεία της ζωής του και θα πρέπει να τις αντιμετωπίσει μέσα από εσωτερικές αγωνίες και συγκρούσεις, ενσωματώνοντάς τες στην προσωπική του πορεία ωρίμανσης. Πίσω από τη σύμβαση του φανταστικού, κρύβονται μεγάλες αλήθειες που ανάλογα με την ηλικία του και τις γνωστικές του ικανότητες καλείται να ανακαλύψει. Δηλαδή το κάθε παιδί κρατάει από το παραμύθι μόνο αυτό που έχει ανάγκη, ανάγοντας τη σχέση του με αυτό, σε μια «προσωπική συνομιλία» με το μήνυμα της ιστορίας. Όμως, ο σαγηνευτικός χαρακτήρας των παραμυθιών βρίσκει ανταπόκριση και από μεγαλύτερα παιδιά, παρόλο που γνωρίζουν ότι, δεν πρόκειται για αληθινή ιστορία. Και αυτό γιατίπεριέχουν καθολικές αλήθειες και αντικατοπτρίζουν διαχρονικές αξίες. Οι χαρακτήρες, οι ενέργειές τους, η επιβράβευσή τους, οδηγούν σε ανάπτυξη θεμάτων με ηθικό δίδαγμα.
-Το καλό νικά το κακό
- Η δικαιοσύνη θριαμβεύει
-Η εξυπνάδα επιβάλλεται στη δύναμη
-Ο αλαζόνας καταστρέφεται
-Η ευσυνειδησία, η ευγένεια και η σκληρή δουλειά επιβραβεύονται.

Όλα αυτά περνάνε στο υποσυνείδητο των παιδιών από τη νηπιακή τους ηλικία και παραμένουν εκεί για όλη τους τη ζωή. Στην πορεία της ωρίμανσης το άτομο συνοδεύεται και βοηθιέται από τα οικουμενικά αρχέτυπα, που του προμήθευσαν τα παραμύθια. Για κάθε δυσκολία που θα συναντά, βαθιά μέσα του, θα έχει τη γνώση της δράσης ή μη δράσης του ήρωα ενός παραμυθιού και ασυνείδητα την πεποίθηση ότι θα βγει νικητής, όπως ο ήρωάς του. Άλλωστε -όπως εύστοχα αναφέρει ο κ. Πόρτολας- ο Άραβας αφηγητής παραμυθιών Χαραντί, έλεγε ότι τα παραμύθια δεν φτιάχτηκαν για να αποκοιμίζουν παιδιά αλλά για να αφυπνίζουν τους μεγάλους…

Γιατί ωφελούν:
-Βοηθούν την έναρξη της κριτικής σκέψης στα παιδιά.

-Η λυτρωτική ταύτιση με τον ήρωα λειτουργεί σαν «καθρέφτης», ώστε το παιδί να συνειδητοποιήσει τις συγκρούσεις και τους φόβους του με ασφαλέστερο τρόπο.

-Συνεισφέρουν στο να απαλύνουν τις αγωνίες του και να το προσανατολίσουν σε λύσεις ή να αποτελέσουν διέξοδο.
-Καθώς το παιδί μεγαλώνει, το ενθαρρύνουν να ενταχτεί κοινωνικά, χωρίς να χάσει την αυτονομία και μοναδικότητά του.

4 παραμύθια σε ρόλο ψυχολόγου:

• Η Κοκκινοσκουφίτσα
«Ήταν η πρώτη μου αγάπη. Ένιωθα ότι αν μπορούσα να την παντρευτώ, θα γνώριζα την τέλεια ευτυχία», είχε δηλώσει ο Τσαρλς Ντίκενς για την Κοκκινοσκουφίτσα.
Ένα παραμύθι που μοιράζεται τη δημοτικότητα της Σταχτοπούτας και έχει γνωρίσει πολλές διαφορετικές παραλλαγές, με πιο δημοφιλή εκείνη των αδελφών Γκριμ.
Η ιστορία: Ένα αθώο κοριτσάκι διασχίζει το δάσος, προκειμένου να επισκεφτεί την άρρωστη γιαγιά της. Τότε συναντά τον κακό λύκο, ο οποίος αφού την ξεγελάσει, θα φτάσειστο σπίτι της γιαγιάς, όπου θα καταβροχθίσει και τις δυο. Ένας κυνηγός θα σκοτώσει το λύκο και θα τις σώσει.
Το μήνυμα: Είναι επικίνδυνο να παραμένει κανείς αφελής σε όλη του τη ζωή. Το να εμπιστευόμαστε απερίσκεπτα τον οποιονδήποτε, είναι σαν να επιδιώκουμε να γίνουμε θύμα του. Μια σοφία που κατέχουν μόνο όσοι έπαθαν, αλλά έμαθαν.

• Η Σταχτοπούτα
Το πιο γνωστό και αγαπημένο παραμύθι. Οι ρίζες του βρίσκονται στην Αίγυπτο του 3ο αιώνα μ.Χ., όμως, για πρώτη φορά καταγράφτηκε στη Κίνα τον 9ο αιώνα μ.Χ., πρινδιαδοθεί στην Ευρώπη.

Η ιστορία: Ένα ορφανό από μητέρα κορίτσι εξαναγκάζεται από την φθονερή μητριά και τις ζηλόφθονες αδελφές της, να καθαρίζει τις στάχτες από το τζάκι. Όμως, μια καλή νεράιδα τη βοηθά να πάει στο χορό του βασιλιά. Το γοβάκι που θα χάσει στη βιασύνη της, θα αλλάξει τη μοίρα της και θα οδηγήσει τον πρίγκιπα κυριολεκτικά στα…πόδια της.
Το μήνυμα: Αναφέρεται στην ανύψωση του ταπεινού, στη πίστη στον εαυτό μας -ακόμα και όταν κρύβεται κάτω από στάχτες- την ανταμοιβή της εσωτερικής μας αρετής και τη τιμωρία του κακού.

• Χένσελ και Γκρέτελ
Σε πολλές ελληνικές εκδόσεις του παραμυθιού, το σπίτι από μελόψωμο έχει αποδοθεί σαν «σοκολατένιο σπίτι», αντικαθιστώντας τον πρωτότυπο τίτλο της ιστορίας.
Η ιστορία: Ένας ξυλοκόπος με τη γυναίκα του, αδυνατώντας να θρέψουν τα παιδιά τους, τα εγκαταλείπουν στο δάσος. Εκείνα βρίσκουν ένα σπίτι από μελόψωμο και αρχίζουν να το τρώνε. Η μάγισσα που κατοικεί σε αυτό τα αιχμαλωτίζει με σκοπό να τα καταβροχθίσει, όμως τελικά σώζονται χάρη στην εφευρετικότητα και το στρατηγικό τους σχέδιο.
Το μήνυμα: Οι επιθυμίες εκπληρώνονται, μόνο όταν αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας και κερδίσουμε μέσα από τις εμπειρίες μας την ανεξαρτησία μας. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται ενότητα και διανοητική δράση.

• Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι

Για αιώνες είναι ένα από τα δημοφιλέστερα παραμύθια. Διαδόθηκε σε διάφορες μορφές πρώτα στην Ευρώπη και μετέπειτα στις άλλες ηπείρους.

Η ιστορία: Η κακιά μητριά της Χιονάτης, φθονώντας την ομορφιά της προγονής της, την εγκαταλείπει στο δάσος. Εκείνη βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι επτά νάνων που τη συμπονούν, αλλά η μητριά της καταφέρνει να τη δηλητηριάσει με ένα μήλο. Η Χιονάτη μπαίνει σε ένα γυάλινο φέρετρο, ώσπου την σώζει ένας πρίγκιπας.
Το μήνυμα: Κανείς δεν μπορεί με τη φυγή να απελευθερωθεί από τα αρνητικά του συναισθήματα. Μόνο ανεπεξεργαστεί τις εσωτερικές του συγκρούσεις, συστηματικά και με ειλικρίνεια, θα δικαιωθεί και θα ευτυχίσει.

Ματθαίος Γιωσαφάτ, Ψυχαναλυτής- Συνέντευξη (Σταύρος Διοσκουρίδης)

24-2-2010 -LIFO-

Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ είναι ο άνθρωπος στο ντιβάνι του οποίου θα ήθελαν οι περισσότεροι από μας να ξαπλώσουν. Ειδικά τώρα που η κρίση δείχνει (για την ώρα) να επηρεάζει περισσότερο τα επίπεδα του στρες που έχουμε παρά την τσέπη μας. Ο Σταύρος Διοσκουρίδης κάθισε για λίγο απέναντί του, προσπαθώντας να ξεδιαλύνει αν η ψυχανάλυση είναι επιστήμη ή μια ακόμα ποπ κουλτούρα που πληρώνουμε ακριβά.

Είναι η Ελλάδα στο ντιβάνι τελευταία εξαιτίας τις οικονομικής κρίσης;

Έχουν επικρατήσει φόβος και πανικός. Ο φόβος της πείνας. Δεν παθαίνει κανείς, όμως, ψυχικά προβλήματα από μια οικονομική κρίση. Στενοχωριέται, φωνάζει, απεργεί, αλλά τίποτα παραπάνω. Ίσα ίσα, σε περιόδους μεγάλου άγχους οικονομικού, επειδή μπαίνει σε προτεραιότητα, μειώνονται οι εσωτερικές ψυχικές αντιδράσεις. Η κατάθλιψη είναι εσωτερικό γεγονός. Γι' αυτό και πολλοί άνθρωποι έχουν πάρα πολλά προβλήματα όταν δεν έχουν πολλά εξωτερικά προβλήματα. Είναι φυσιολογικά αυτά τα αισθήματα, όχι παθολογικά.

Η κρίση δηλαδή σας κόβει τη δουλειά;

Κοιτάξτε, όταν βομβαρδίστηκε το Λονδίνο από τους Γερμανούς, εμφανίστηκε μεγάλη πτώση όλων των ψυχικών διαταραχών. Σε μικρές κρίσεις όπως αυτή απλά επιτείνεται το άγχος σε ανθρώπους που ήδη το έχουν. Οπότε αυτή η κρίση βοηθάει και τους ψυχιάτρους.

Μεγεθύνει το κόμπλεξ κατωτερότητας/ανωτερότητας του ελληνικού λαού απέναντι στους ξένους η τωρινή κατάσταση;

Είναι μεγάλη κουβέντα αυτή. Πρέπει να πιάσουμε την ιστορία του ελληνικού λαού από την Τουρκοκρατία και έπειτα. Είμαστε ένας λαός ανώριμος. Με έντονες τάσεις παράνοιας, οπότε και χαμηλή αίσθηση αυτοεκτίμησης. Αυτό κάνει τους Έλληνες να υπεραμύνονται γιατί είτε νιώθουν πολύ χαμηλά είτε αισθήματα υπερβολικής ανωτερότητας, θεωρώντας πως όλοι και όλα εξαρτώνται από εμάς. Αυτά έχουν εμπλακεί και στην τελευταία κρίση. Κάναμε απατεωνιές. Από τους αγρότες που είχαν τρία δέντρα ροδάκινα και έπαιρναν επιδόματα για τρεις χιλιάδες. Εκεί οι ξένοι ήταν ηλίθιοι και εμείς ήμασταν σε θέση να τους κοροϊδεύουμε και να τα τσεπώνουμε. Η αρπαχτή είναι χαρακτηριστικό του Έλληνα. Μόνο που τώρα μας κατάλαβαν.

Ζήσαμε έντονα την κατάσταση το επιθυμητό να γίνει και αναγκαίο. Με την κρίση ίσως επιστρέψουμε πάλι στα χρόνια που το αναγκαίο είναι και το επιθυμητό;

Το πρώτο είναι δουλειά της διαφήμισης. Να γεμίσουν δηλαδή τα κενά που δημιουργούνται στους ανθρώπους από διάφορους λόγους (θρησκευτικούς, ιδεολογικούς) με καταναλωτικά προϊόντα. Αν έχεις ένα ωραίο αμάξι με μια γκόμενα δίπλα και φοράς σινιέ ρούχα, νιώθεις καλά. Τώρα στις κρίσεις συμβαίνει το αντίθετο. Στην κατοχή τρώγαμε κρέας μια φορά τον μήνα και ήταν ένα κόκαλο μέσα σε μια σούπα. Τώρα έχουμε κακομάθει. Δέκα χρόνια είχαμε την αίσθηση ότι στην Ελλάδα είμαστε πολύ πλούσιοι. Τώρα οι Έλληνες έχουν λεφτά, αλλά δεν έχει το κράτος. Το έχουμε καταληστέψει όλοι. Από τον λαό μέχρι και τους πολιτικούς. Άμα χρειαστεί να στριμωχτεί ο λαός, θα το κάνει. Είναι δύσκολο, όμως, να το αλλάξεις. Πάντα είχαμε επιθυμίες, αλλά δεν ήμασταν ώριμοι. Ωριμότητα δεν είναι να βλέπεις το επιθυμητό, αλλά το εφικτό.

Οι ανάγκες που δημιουργούνται σε μια κοινωνία επηρεάζουν τους κανόνες της ψυχανάλυσης;

Δεν υπάρχουν κανόνες στην ψυχανάλυση. Είναι ένας τρόπος για να εξετάζεις τα πράγματα διαχρονικά. Ο τρόπος κατανόησης του ανθρώπου γνωρίζοντας και μελετώντας τα ασυνείδητα κίνητρα του. Άλλαξαν οι κοινωνικές συνθήκες και κάθε αλλαγή έχει και τις συνέπειές της.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η εποχή της αφθονίας, δεν έφερε στο προσκήνιο και την ψυχανάλυση;

Όχι, όχι. Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που ανέπτυξε τον εγκέφαλό του και που προσπαθεί συνέχεια να καταλάβει από πού προέρχεται, πού πάει και τι είναι η ζωή. Με τη θρησκεία και την πολιτική, προσπαθεί να καταλάβει από το υπερπέραν μέχρι τη δομή της κοινωνίας. Δεν ήταν καινούργιο αυτό που έκανε ο Φρόιντ. Απλά αυτός ήταν που το συστηματοποίησε. Η ψυχανάλυση είναι μια επιστήμη που δεν απευθύνεται μόνο στις κυρίες του Κολωνακίου επειδή έχουν λεφτά.

Δεν συμβαίνει αυτό;

Παραμύθια. Έχει πρόβλημα ο άνθρωπος, γι' αυτό πληρώνει. Δεν είναι σαν το κομμωτήριο. Είναι μια οδυνηρή διαδικασία. Δεν είναι μόνο θεραπεία. Η ψυχανάλυση είναι μια επιστήμη που προσπαθεί να καταλάβει τα ανθρώπινα. Τι είναι τέχνη; Γιατί κάνουμε πολέμους; Ποια είναι η ιστορική πορεία του ανθρώπου; Δεν είναι μια θεωρία για να ακουμπάς μερικά λεφτά.

Μπορεί να είναι επιστήμη, αλλά έχει καταλήξει να είναι και μια από τις μεγαλύτερες ποπ κουλτούρες της εποχής.

Δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτό. Αφού μελετά τα ανθρώπινα συναισθήματα, είναι φυσικό να το παίρνουμε έτσι. Φανταστείτε ότι στην Αθήνα υπάρχουν 50-60 σοβαροί ψυχαναλυτές και κυκλοφορούν άλλοι 6.000 που κάνουν τους ψυχαναλυτές. Όλοι οι άνθρωποι έχουν προβλήματα. Δεν υπάρχει κανείς απόλυτα υγιής. Μια μεγάλη ψυχαναλύτρια έλεγε πως για να σωθεί ο κόσμος πρέπει να ψυχαναλυθούν όλοι. Δεν είναι δυνατό αυτό. Εκτός από την πάλη των τάξεων, υπάρχει και αυτή των ανθρώπων. Το 80% των ζευγαριών «σκοτώνονται» στον γάμο. Αυτό σημαίνει πως έχουν πρόβλημα μέσα τους. Όπως κάνει κάποιος γυμναστική και επωφελείται το σώμα του, έτσι θα μπορούσε να επωφεληθεί η ζωή του, αν έκανε κάποιας μορφής ψυχανάλυση. Έχουμε προτείνει από χρόνια να γίνονται μαθήματα ζωής στα σχολεία, αλλά δεν έχουμε εισακουστεί. Για να απαντήσω σε αυτό που με ρωτήσατε, όμως, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να δίνει τόσα λεφτά για να πει πως συμμετείχε σε μια ποπ κουλτούρα. Τα δίνει γιατί έχει πρόβλημα.

Άρα, τη χρειαζόμαστε όλοι;

Αν είχατε λεφτά, θα σας βοηθούσε.

Οπότε μόνο οι πλούσιοι θα σωθούν;

Αν είναι αναγκαίο, υπάρχει το κράτος με τις κλινικές. Από εκεί και πέρα, αν είναι κάτι το ιδιωτικό, πρέπει να έχεις λεφτά. Αν θες να κάνεις γυμναστική στο Holmes, πληρώνεις αρκετά. Για να πάρεις ωραία ρούχα, χρειάζονται λεφτά. Δεν υπάρχει ισότητα στον κόσμο. Άλλος είναι ψηλός, άλλος κοντός, άλλος έξυπνος, άλλος όμορφος, άλλος πλούσιος. Ταξικά όλοι είμαστε κάπου. Άλλος γεννιέται εδώ και άλλος στην Αϊτή. Μερικά πράγματα είναι για πλούσιους. Αυτό που υποστηρίζω, όμως, είναι να γίνονται αυτά τα μαθήματα στα σχολεία. Και ασφαλώς υπάρχουν και μορφές που δεν χρειάζονται πολλά λεφτά. Ομαδικές θεραπείες και πολλά άλλα.

Η αγία ελληνική οικογένεια παραμένει ο πυρήνας της κοινωνίας;

Έχει αλλάξει, γιατί άλλαξαν και οι συνθήκες στην κοινωνία. Ο φεμινισμός έφερε μεγάλη αλλαγή. Ο τρόπος που ανατρέφουν τα παιδιά είναι καλύτερος γιατί ο κόσμος είναι πιο μορφωμένος. Η ελληνική οικογένεια είναι πολύ καλύτερη σήμερα απ' ό,τι παλιά. Παλιά ήταν απαίσια. Από τις χειρότερες μορφές οικογένειας που υπήρχαν. Πατριαρχική, τα παιδιά δεν είχαν καμία σχέση με τους γονείς, η σχέση του αντρόγυνου ήταν ανύπαρκτη, οι άντρες αγαπούσαν και έκαναν επαφή μόνον με άλλους άντρες. Αυτή ήταν η «αγία ελληνική οικογένεια». Σήμερα οι σύζυγοι έχουν επαφή, γι' αυτό χωρίζουν και πιο εύκολα. Δεν δέχονται μια σχέση που δεν τους ικανοποιεί. Επίσης, στα σημερινά αρνητικά είναι η εργασία της γυναίκας τα πρώτα χρόνια της ζωής του βρέφους.

Η μάνα, και αυτό έχει αποδειχθεί, πρέπει να είναι συνέχεια με το παιδί της τον πρώτο χρόνο. Είμαι φεμινιστής και έχω αγωνιστεί για χρόνια να δοθεί ένας μισθός στις μητέρες τον πρώτο χρόνο του παιδιού. Πράγμα που συμβαίνει μόνο στο Δημόσιο.

Έχετε υποστηρίξει πως ο Έλληνας δεν αγαπά παρά μόνο ερωτεύεται;

Είναι μια φράση που έχει αναπαραχθεί πολύ, αλλά δεν την εννοώ ακριβώς όπως την έχουν εξηγήσει. Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα ποικίλο. Μια μορφή έρωτα είναι όταν ψάχνεις τη μαμά που δεν είχες. Βρίσκεις μια γυναίκα και την εξιδανικεύεις και ύστερα τη διώχνεις, όταν βλέπεις πως δεν είναι αυτό που ήθελες. Αυτός είναι ο παθιασμένος έρωτας. Δεν έχει σχέση με αγάπη. Είναι ναρκισσιστικό. Η αγάπη απαιτεί μονιμότητα και συνδέεται άμεσα με την αγάπη που πρέπει να σου δείχνει η μητέρα σου τα πρώτα χρόνια της ζωής σου. Αν τη δέχτηκες, τότε είσαι σε θέση να αγαπήσεις και ν' αγαπηθείς. Είναι μια ικανότητα που δεν την έχουν οι Έλληνες. Ερωτεύονται και έχουνε πάθη. Στα πάθη, όμως, δεν υπάρχει αγάπη.

Για ποιο λόγο ψυχαναλύονται οι Αθηναίοι;

Για διάφορους λόγους. Περισσότερο το άγχος. Οι γυναίκες κατά κανόνα για σχέσεις. Οι άντρες κυρίως για άγχος και σεξουαλικά προβλήματα, στύσης και πρόωρης εκσπερμάτισης. Είναι γενικά ανικανοποίητοι. Η νέα γενιά έχει πολλά σεξουαλικά προβλήματα γιατί δεν κάνει σεξ. Έρχονται συνέχεια μικρές κοπέλες από 14-18 χρονών που παραπονιούνται πως «ο άλλος μια φορά τον μήνα».

Γιατί οι Αθηναίες δεν θέλουν τους Αθηναίους;

Δεν θέλουν την ξεπέτα. Είναι συναισθηματικές. Ότι είναι όλες και ανά πάσα στιγμή διαθέσιμες τα γράφετε εσείς στα περιοδικά. Έχει επικρατήσει μια λάθος κουλτούρα πως είναι όλες πεινασμένες. Οι γυναίκες δεν είναι τόσο πολυγαμικές όσο οι άντρες. Ο άντρας από τη φύση του πρέπει να πάει με πολλά θηλυκά για να είναι βέβαιος πως έχει εξασφαλίσει την «αθανασία». Είναι μέσα στα γονίδιά του. Οι γυναίκες βιώνουν την «αθανασία» όταν εγκυμονούν. Οι άντρες δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Τα θηλυκά, αν δείτε στη φύση και όχι στην ανθρώπινη κοινωνία, δέχονται να κάνουν σεξ μόνο όταν βρίσκονται σε οίστρο. Το όνειρο των αντρών είναι το «ένα γρήγορο», ενώ οι γυναίκες ασυνείδητα θέλουν να κάνουν παιδιά και να βρουν κάποιον να τις αγαπήσει.

Όλα αυτά που υποτίθεται πως γνωρίζετε τα εφαρμόζετε και στα προσωπικά σας; Ζείτε την τέλεια ζωή;

Για να γίνεις ψυχαναλυτής πρέπει να κάνεις πέντε χρόνια, πέντε φορές την εβδομάδα ψυχανάλυση. Δεν αρκεί να είσαι ψυχίατρος ή ψυχολόγος για να ψυχαναλύσεις, χρειάζεται και μια χρονοβόρα εκπαίδευση που σε οδηγεί να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου. Από εκεί και πέρα όλα είναι ανθρώπινα. Γιατρός να είσαι, ξέρεις πως δεν ωφελεί το κοκορέτσι, αλλά το τρως.

Έρχεστε συχνά σε κόντρα με τους ασθενείς;

Αναπτύσσεται μια σχέση που έχει μέσα της και τα στοιχεία της κόντρας, της αγάπης, της κατανόησης. Ένας σωστός ψυχαναλυτής δεν μαλώνει με τους αρρώστους, αλλά δουλειά του είναι να εξηγεί. Μου λένε πολλές φορές «δεν με αγαπάτε, ενώ εγώ σας πληρώνω». Η αγάπη δεν είναι κάτι που μπορείς να το αγοράσεις.